Meelfabriek Piushaven 1 t/m 6 Tilburg

Piushaven 1-6, Lanciersstraat 73-75 Tilburg,
1935-1940
NV A.C. van Loon coöperatieve Graan en Meelhandel.                                                                      

Zowel de voormalige meelfabriek aan de Piushaven 1 als het dubbele woonhuis aan de Lanciersstraat 73-75 zijn Rijksmonumenten sinds 2003.

In de voormalige meelfabriek Piushaven 1 is sinds 2018 Stadsbrouwerij 013 gevestigd.                                                            

In 1935 werden de meelfabriek met magazijn, kantoor, woonhuizen en stallen met manege gebouwd. In 1940 volgde de uitbreiding aan Piushaven 4-5-6: magazijnen en een kantoor met bovenwoning. Huidige functie bestaande gebouwen: bierbrouwerij, restaurant, woonhuis, kinderdagverblijf, De manege en stallen zijn gesloopt.

In 1925 richtte Leon van Loon de NV A.C. van Loon Graan- en Meelbedrijf Tilburg op, ontstaan uit de voormalige firma van zijn vader Augustinus Christianus van Loon. Na een brand in 1933 die de toenmalige meelfabriek aan de Tuinstraat verwoestte,  werd in 1935  aan de Piushaven 1 een nieuwe meelfabriek met magazijn en kantoor gebouwd en om de hoek in de Lanciersstraat een bijbehorend dubbel woonhuis. Achter de fabriek werden paardenstallen gebouwd en een manege, beiden met de ingang aan de Lanciersstraat.  De paardenhandel was een belangrijke, aparte bron van inkomsten. Er werden jarenlang vele circuspaarden getraind en er stonden verschillende fokmerries. De manege die “de Paardenstal” werd genoemd had een mooie binnenbak met een vip-loge voor welgestelde Tilburgers waaronder veel fabrikanten. Er waren prachtig betegelde stallen en er stonden zo’n 20 tot 30 springpaarden. Twee zonen van Leon van Loon, Ernest en Max, namen deel aan de Olympische Spelen van 1948 en 1952. Springruiter Anton Ebben (1930-2011), die met zijn springploeg in 1978 tweede werd bij de wereldkampioenschappen, heeft hier aan de Piushaven waar zijn vader werkzaam was als pikeur het paardrijden geleerd.

In 1940 waren er diverse uitbreidingen aan de meelfabriek. Na de Tweede Wereldoorlog is de meelfabriek steeds meer ingekrompen. In 1959 heeft van Loon de fabriek verkocht. De manege en stallen hebben plaats gemaakt voor een appartementengebouw.

Meelfabriek Piushaven 1 en woonhuizen Lanciersstraat zijn gebouwd in een Expressionistische stijl. De gebouwen zijn uitgevoerd in gele baksteen met in het oog springende kleine, vierkante raampjes met erboven blauwe tegeltjes ter decoratie. Boven de voordeur van de voormalige fabriek zijn over de gehele hoogte van het pand smalle lichtspleten aangebracht, deze zijn tussen kunststenen blokken geplaatst en gevuld met groen gekleurd glas. In het rechter gedeelte van het pand zijn uitstekende consoles van kunststeen geplaatst met daarboven ook lichtspleten van groen gekleurd glas. Het interieur is grotendeels vernieuwd evenals de meeste kozijnen. De uitbreidingen van 1940 zijn deels in dezelfde Expressionistische stijl uitgevoerd (Piushaven 4) deels in een veel traditionelere stijl gebouwd (Piushaven 5 en 6)

Beschrijving uit het Rijksmonumentenregister:
Het gebouw is van algemeen belang. Het is van cultuurhistorisch belang als uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkeling, namelijk de totstandkoming van industriegebouwen nabij een haven met aansluiting op het kanalenstelsel en is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van de gebouwen voor de graanhandel. Het heeft architectuurhistorische waarde wegens materiaalgebruik en de voor een graanhandel betrekkelijk uitzonderlijke en rijke detaillering en vormgeving. Het is van belang als voorbeeld van het vroege werk van de architect. Het heeft industrieel-archeologische waarde. Met name het exterieur is gaaf bewaard gebleven en in samenhang met de haven een karakteristiek en zeldzaam voorbeeld van een handelsgebouw uit het Interbellum.